Elimizde Firma’nın güncel bilanço
ve gelir tablosu mevcut. Firma’nın hedefleri ve planları konusunda bir görüşme
gerçekleştirdik. İster analizci, ister finansmancı, ister danışman, ister
patron olalım. Elimizdekilerle Firma’nın geleceğini basit bir şekilde nasıl
öngörebiliriz ?
Aşağıda kullanacağımız bazı verileri verelim;
LİKİDİTE
RASYOLARI
Likidite, bir varlığın istenilen anda değerinde nakde döndürülebilme hızı olarak tanımlanabilir. Bilançoda yer alan likiditesi yüksek olan varlıklar dönen varlık Grubudur. Nitekim tekdüzen hesap planı incelendiğinde dönen varlıklar grubunun en likitden en düşük likiditeye sahip varlıklara doğru ilerlediğini görürüz (Hazır değerler – Alacaklar – Stoklar – Diğer Dönen Varlıklar). Firmanın sahip olduğu kısa vadeli borçlarını ödeyebilecek yeterlilikte likiditeye sahip olmasına ise, firmanın likidite pozisyonu denir. Bir firmanın likidite pozisyonunun bulunabilmesi için ise aşağıdaki oranlar kullanılmaktadır;
Konsolidasyon, aynı risk grubu olarak görülen şirketlerin mali verilerin birleştirilmesi, bu kapsamda aynı grup içerisinde birbirlerine olan iştirak-sermaye, alış-satışlar birbirlerine olan bakiyeler (alıcılar-satıcılar, alınan avanslar-verilen avanslar, diğer alacaklar-diğer borçlar) vb. gibi grup içerisindeki şirketlerin karşılıklı işlemleri mahsup edilerek mali verilerin tek bir mali tablo üzerinden gösterilmesidir. Peki konsolidasyona alacağımız şirketleri nasıl belirleyeceğiz ? Tecrübeler gösteriyorki bu konuda sıkça hatalar yapılmaktadır.
Diğer bölümlerde ihracatçı Firma ve yurtiçine dövize endeksli satan Firma’larda kur riskini incelemiştik. Bu bölümde ise uzun vadeli kredi kullanan ve bu nedenle yüksek kambiyo zararı oluşan şirketleri inceleyeceğiz. Özellikle bu tip örneklere enerji sektöründe faaliyet gösteren, geliri USD üzerinden oluşan ve yatırım finansmanında YP kredi kullanan Firma’larda sıkça rastlayabiliyoruz.
Bir önceki bölümde ihracatçı bir Firma üzerinden kur riskini ölçmeye ve yorumlamaya çalışmıştık. Genel olarak ihracat haricinde yurtiçine de yabancı para üzerinden satış yapan şirketlerde de benzer bir durumla karşılabiliriz. Ülkemizde özellikle tekstil yada otomotiv yedek parça gibi sektörlerde yurtiçine direk yabancı para üzerinden satış yapılmadığı durumlara bir çok kez rastlayabiliriz. Hatta ilgili sektörde çoğunlukla tercih edilen yöntem dövize endeksli yapılan satışlardır.
Kur riski işe yeni
başlayıp başlamadığı çok önemli değil, genelde
analistçinin korkulu rüyasıdır. Çoğu zaman analistçi için paniğe sebep verir. Bu
risk nasıl ölçülmelidir ? Ülkemizde sadece yabancı para varlık ve yabancı yara
yükümlülük durumuna bakıp, kur riski olup olmadığına karar verebilir miyiz ?
Peki biz riskin düzeyini nasıl ölçeceğiz ? Birde gelir tablosunda kambiyo
karı/zararı hesabı var, finansman giderlerinin içerisinde de kur farkı var.
Eyvah Firma kurdan çok zarar yazmış, bir saniye kurdan bu kadar zarar
yazılırken dönem karı nasıl artıyor? Yok bu kadar kur zararı varken, kesin kur
riski vardır, olmasa bile vardır !, olmasa da kimseyi inandıramam. Bir saniye
finansman gideri içindeki kur farkları uzun vadeli kredilerden kaynaklanmış,
peki bu analizimi etkiler mi ?
İlgili yazı da bir Firma’da kur riski olup olmadığı konusuna değinmek yerine esas anlamda bence önemli olan kur riskinin düzeyinin ölçülmesi konusuna değinmek istiyorum.
Daha önceki yazılarda “Firma’yı ne batırır” konusuna değinmiştik. Cevap aslında tek olup, nakit akışındaki/dengesindeki bozulmaydı. Nakit akışındaki bozulmanın pek çok alt nedeni olduğundan bahsetmiştik. Bu yazıda özellikle bir analizci için bahsi geçen alt nedenlerden belki de en önemlisi olan alacak tahsilatında yaşanabilecek sorunların nasıl tespit edilebeceği incelemeye çalışacağız.
“Özkaynaklar” özellikle şirketlerin mali verilerinin değerlendirmesinde bilanço ele alındığında en fazla dikkat edilen hesap grubudur. Hatta çok sayıda bankacının bilançoyu eline aldığında ilk olarak görmek istediği özkaynakların aktifi finanse etme düzeyidir. Genellikle tutar çok önemli değildir. Aktif büyüklük ile uyum aranır. Kısaca “%” önemlidir. Amaç Firma aktifin kaçının özkaynaklarla finanse edileceğinin görülmesidir. Şirket ile ilk kez çalışılacaksa en fazla merak edilen hesaptır. Aktarma-Arındırma işlemlerinin %50’sinden fazlasında “özkaynaklar grubu” kullanılır. Dikkat ederseniz “özkaynaklar grubu” olarak ifade edilmekte olup, tek başına ödenmiş sermayenin, kar yedeklerinin vb. çok fazla bir önemi bulunmamaktadır.
Rasyolara geçmeden önce öncelikle şu soruyu cevaplayalım. Bir Firma’yı zor duruma ne düşürür ? Veya Firma’yı ne batırır ? Bu soruya birçok cevap verilebilir; yüksek tutarda batan alacak, hatalı yatırım kararı, ortakların şirket kasasından sorumsuz harcamaları, stokların değer düşüklüğüne uğraması vb… Aslen ilgili cevapların tamamı doğru olmakla beraber ilgili nedenler esas unsurun alt nedenleridir. Esas neden ise nakit dengesinde ve nakit akışında yaşanacak bozulmadır. Eğer Firma’nın nakit akışı güçlü ve dengeli ise, yukarıdaki hiçbir neden tek başına Firma’yı batıracak/zor duruma düşürecek kadar etkili olmayacaktır.
Özellikle yurtdışındaki bir Şirketin faaliyet raporu incelendiğinde karlılık için sıklıkla EBİTDA vurgusunu görürüz. Faiz, amortisman, vergi öncesi kar (Türkçe’si FAVÖK) anlamına gelen EBİTDA’nınyurtdışında değerlendiriciler açısından karlılık göstergelerinin merkezinde yer aldığı bilinmektedir. Peki, Türkiye’deki şirketlerin analizinde EBİTDA ne kadar önemlidir ? Bize neyi gösterir, neyi göstermez, yada neyi nasıl gösterir ?. Aşağıda bu duruma değinmeye çalıştım.
